Οι εξελίξεις στην τεχνολογία αποτέλεσαν καθ’όλη τη διάρκεια της ιστορίας ένα καθοριστικό παράγοντα που σηματοδοτούσε σημαντικές αλλαγές στην πορεία της ανθρωπότητας με ποικίλες επιδράσεις σε όλους τους τομείς της ζωής.
Εξαίρεση δεν αποτελεί και η ραγδαία εξάπλωση της τηλεργασίας, δηλαδή της εργασίας που πραγματοποιείται εξ αποστάσεως με τεχνολογικά μέσα, ιδιαίτερα μετά την εμφάνιση της πανδημίας COVID-19. Όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι εξελίσσονται σε ψηφιακούς νομάδες, ένας όρος όχι καινούριος, τον οποίο πρόκειται να ακούμε αρκετά συχνά από εδώ και στο εξής.
Τι είναι αρχικά ο ψηφιακός νομάς (digital nomad); Είναι το άτομο εκείνο, το οποίο εργάζεται από οπουδήποτε, αποδεσμευμένο από τα στεγανά του, ως είθισται, εργασιακού χώρου, λόγου χάριν γραφείο, και από την καθημερινή μετακίνηση από και προς την τοποθεσία που επιτελεί την εργασία του. Ο όρος εισήχθη πριν από είκοσι χρόνια με το βιβλίο «Digital Nomads» των Tsugio Makimoto και David Manners. Η πανδημία λειτούργησε καταλυτικά στο ρεύμα αυτό δημιουργώντας ένα σημείο αφετηρίας.
Πολλές μεγάλες ομάδες εργαζομένων παγκοσμίως έχουν ενταχθεί στην κατηγορία των επίδοξων «ψηφιακών νομάδων». Εταιρείες κολοσσοί ήδη έχουν ανακοινώσει ότι σημαντικό τμήμα των εργαζομένων τους δεν θα χρειαστεί να επιστρέψουν ούτε μετά τη λήξη της πανδημίας και των lockdown στα γραφεία τους. Και οι εργαζόμενοι όμως έχουν αρχίσει να εξοικειώνονται με αυτή την ιδέα και τα οφέλη που προσπορίζει όσον αφορά τη διεξαγωγή της εργασίας και την καθημερινότητά τους. Τα ως άνω αντικατοπτρίζει έρευνα που διεξήχθη το περασμένο φθινόπωρο στις ΗΠΑ, σύμφωνα με την οποία το 56% των μισθωτών πλήρους απασχόλησης δήλωσε πως σε περίπτωση που δεν τους δοθεί η δυνατότητα να συνεχίσουν να τηλεργάζονται, τότε θα σκεφθούν σοβαρά την εύρεση εργασίας αλλού.
Πού μπορεί να συναντήσει κανείς λοιπόν τους ψηφιακούς νομάδες; Από την πιο απομακρυσμένη γωνιά του πλανήτη έως και πολύ πιο κοντά σε εκείνον από ό,τι νομίζει. Η Εσθονία έχει βγάλει ειδική «digital nomad visa» διάρκειας 12 μηνών για όποιον επιδιώκει να ζήσει εκεί. Η Αυστραλία έχει τη «Working Holiday Visa» για νέους ηλικίας 18-35 ετών, ενώ η Γερμανία έχει τη «Freiberufler», τη βίζα για αυτοαπασχολούμενους. Ακόμη και σε ένα μακρινό νησί της Καραϊβικής υπάρχει ιστοσελίδα που διαφημίζει τη 12μηνη βίζα τους, με την πρωθυπουργό να καλεί επαγγελματίες να έλθουν να δουλέψουν «σ’αυτόν το μικρό βράχο που αποκαλούμε Μπαρμπάντος», όπως χαρακτηριστικά λέει.
Όπως όλα δείχνουν η χώρα μας θα διεκδικήσει μερίδιο από όσους αποφασίζουν να «εργάζονται εν κινήσει». Στην Ελλάδα οι πρώτοι ψηφιακοί νομάδες εμφανίστηκαν πριν περίπου τρία χρόνια, όχι μόνο στην Αθήνα αλλά και σε αρκετά νησιά. Ενεργές κοινότητες, αλλά με μικρό αριθμό μελών υπάρχουν στη Ρόδο και στη Λέσβο. Η χώρα μας έχει ορισμένα αντικειμενικά πλεονεκτήματα ένα εκ των οποίων η γεωγραφική της θέση αποτελώντας δίαυλο μεταξύ δύσης και ανατολής. Η εγγύτητά της με οικονομικά εύρωστες χώρες από τις οποίες εκρέουν πολυάριθμοι ψηφιακοί νομάδες, καθώς και το κόστος ζωής, το οποίο είναι μικρότερο συγκριτικά με άλλες χώρες, αποτελούν σημαντικούς παράγοντες. Αξιοσημείωτο να αναφερθεί πως η Ελλάδα είναι από τις πιο ηλιόλουστες χώρες του κόσμου.
Μέρος της διαδικασίας για την προσέλκυση εργαζόμενων και αυτοαπασχολούμενων από το εξωτερικό στην Ελλάδα, αποτελεί η business visa. Μια visa που αφορά τον επαγγελματικό χώρο και τους ανθρώπους που θέλουν να καλέσουν επιχειρηματίες από άλλες πλευρές του κόσμου με σκοπό να αναπτύξουν εμπορικές και επιχειρηματικές σχέσεις η τροπολογία για την θεσμοθέτηση της οποίας έχει ήδη κατατεθεί στη Βουλή. Στόχος αυτής είναι να καταργήσει τις χρονοβόρες διαδικασίες χορήγησης θεωρήσεων εισόδου σε πολίτες τρίτων χωρών και η εξέταση των αιτήσεων να ολοκληρώνεται εντός εντός 15 ημερών.
Παράλληλα προωθείται και η θέσπιση άδειας διαμονής ειδικού σκοπού, «μια ψηφιακή βίζα», όπως χαρακτηρίζεται η οποία όπως έχει διευκρινίσει στο παρελθόν ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου «θα συνδυαστεί και με φορολογικές διευκολύνσεις ώστε να διαμορφώσει ένα οργανωμένο και ταυτόχρονα θελκτικό περιβάλλον για τη μαζική έλευση ανθρώπων που επιλέγουν την τεχνολογικά προηγμένη αυτή μορφή εργασίας».
Βήματα μάλιστα έχουν γίνει και προς αυτή την κατεύθυνση. Να υπενθυμίσουμε ότι ο νόμος 4646/2019 εισήγαγε στη χώρα μας τον θεσμό του “διαμένοντος μη κατοίκου” (Non-Dom). Στόχος η προσέλκυση αλλοδαπών φορολογικών κατοίκων που πραγματοποιούν σημαντικές επενδύσεις στην Ελλάδα επωφελούμενοι από εναλλακτικό καθεστώς φορολόγησης που προβλέπει την καταβολή ετήσιου φόρου 100.000 για το σύνολο του παγκόσμιου εισοδήματός τους για 15 χρόνια.
Αντίστοιχα ο νόμος 4714/2020 επέκτεινε την εναλλακτική φορολόγηση εισοδήματος και σε συνταξιούχους του εξωτερικού που θα επιλέξουν να μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στην πατρίδα μας. Τα εισοδήματα των συνταξιούχων του εξωτερικού θα φορολογούνται με συντελεστή 7% για το σύνολο του εισοδήματος τους που προκύπτει στην αλλοδαπή.
Ωστόσο, αυτά από μόνα τους δεν είναι επαρκή. Πρέπει και εμείς να φτιάξουμε ένα θεσμικό πλαίσιο που να επιτρέπει σε εκτός Σένγκεν εργαζομένους να έλθουν και να δουλέψουν νόμιμα στη χώρα μας δίχως γραφειοκρατία. Επίσης, οι τηλεπικοινωνιακές μας υποδομές πρέπει να βελτιωθούν δραστικά. Εφόσον λύσουμε τα ζητήματα που υπάρχουν, θα μπορούσαμε να γίνουμε μια ανταγωνιστική επιλογή.
Όταν τελειώσει η πανδημία, θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να ανταγωνιστούμε τους πολλούς, πιθανότατα καλύτερα προετοιμασμένους, αλλά σχεδόν σίγουρα λιγότερο όμορφους ανταγωνιστικούς προορισμούς. Γιατί όπως είχε πει ο Γάλλος φιλόσοφος, λογοτέχνης και συγγραφέας του 20ου αιώνα, Αλμπέρ Καμύ, «Η πραγματική γενναιοδωρία προς το μέλλον είναι να τα δίνουμε όλα στο παρόν».
