Με την υπ’αριθμ. 1738/2017 απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ κρίθηκαν αντισυνταγματικές οι συνεχείς παρατάσεις παραγραφής.
Από το έτος 2010 και έπειτα, οι κυβερνήσεις ψήφιζαν την ενιαύσια παράταση της πενταετούς παραγραφής των φορολογικών αξιώσεων του Δημοσίου. Για λόγους καθυστερήσεων των ελέγχων υποθέσεων, μεταξύ των οποίων και οι πολυβόητες λίστες καταθετών του εξωτερικού, ψηφιζόταν κάθε φορά η επιμήκυνση του χρόνου παραγραφής.
Οριστική ματαίωση, ωστόσο, των εισπράξεων ήδη βεβαιωμένων προστίμων και οφειλών όσο και σοβαρό περιορισμό για τη χρονική έκταση του ελέγχυ της διοίκησης προς τους φορολογουμένους έθεσε η οριστική κρίση του ΣτΕ με την υπ’αριθμ. 1738/2017 απόφαση της Ολομελείας του.
Κρίθηκε, δηλαδή, ότι οι συνεχείς παρατάσεις παραγραφής παραβιάζουν τις συνταγματικές αρχές της αναλογικότητας, του κράτους δικαίου και της αρχής της ασφάλειας δικαίου, όπως και το άρθρο 78 του Συντάγματος περί φορολογίας.
Στο σκεπτικό της απόφασης το Συμβούλιο αποφαίνεται συγκεκριμένα ότι: «η παραγραφή πρέπει να έχει εύλογη διάρκεια ενόψει μάλιστα του ότι πλέον διευκολύνεται η διαδικασία ελέγχου τόσο λόγω των σύγχρονων ηλεκτρονικών μεθόδων ελέγχου όσο και λόγω του γεγονότος ότι πολλά δεδομένα που αφορούν την πάσης φύσεως οικονομική δραστηριότητα των φορολογουμένων (π.χ. εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες, τόκους καταθέσεων, κ.λπ.) εισάγονται στο σύστημα ηλεκτρονικής υποβολής των δηλώσεων φόρου εισοδήματος, χωρίς να χρειάζονται καμία ενέργεια εκ μέρους των φορολογουμένων, έτσι δεν δικαιολογείται ο καθορισμός μακρού χρόνου παραγραφής πέραν των χρονικών ορίων που όριζαν οι προισχύουσες διατάξεις, σε χρόνο κατά τον οποίο η φορολογική διοίκηση δεν διέθετε τα εργαλεία αυτά.»
Επιπρόσθετα: «Η ταχύτητα των εξελίξεων σε όλους τους τομείς μεταξύ των οποίων και ο οικονομικός και ο επιχειρηματικός επιβάλλει προς προστασία του δημοσίου συμφέροντος την ταχύτητα κατά το δυνατόν εκκαθάρισης των υποχρεώσεων των φορολογουμένων, προκειμένου να προγραμματίζουν την οικονομική τους δραστηριότητα, να γνωρίζουν τις οφειλές τους επικαίρως και κατά τακτά και σχετικώς μικρά χρονικά διαστήματα διότι η συσσώρευση των οφειλών πολλών ετών, λόγω μη της παρόδου μακρού χρόνου διενέργειας ελέγχου για περισσότερα έτη και εκδόσεως των σχετικών καταλογιστικών πράξεων και η αξίωση συγχρόνου καταβολής αυτών, μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά οικονομικά προβλήματα σε φυσικά και νομικά πρόσωπα».
Προβλέφθηκε ακόμη η μεταβολή του χρόνου της παραγραφής «με την πρόβλεψη επιμηκύνσεως είναι δυνατή μόνον υπό τις προϋποθέσεις της παραγράφου 2 του άρθρου 78 του Συντάγματος, δηλαδή με διάταξη θεσπιζόμενη το αργότερο το επόμενο της γενέσεως της φορολογικής υποχρεώσεως έτος".
Συνεπώς, η παραγραφή αυτή πρέπει, να τηρεί το κριτήριο του ευλόγου χρόνου, δηλαδή να συνάδει προς την αρχή της αναλογικότητας, ενώ η μεταβολή της με την πρόβλεψη επιμηκύνσεως είναι δυνατή μόνον υπό το πρίσμα της παραγράφου 2 του άρθρου 78 του Συντάγματος και με διάταξη θεσπιζόμενη το αργότερο το επόμενο της γενέσεως της φορολογικής υποχρεώσεως έτος.
Το Δικαστήριο έκρινε λοιπόν, αντισυνταγματικές τις συνεχείς παρατάσεις παραγραφών και πως διάταξη νόμου περί παρατάσεως χρόνου παραγραφής φορολογικών αξιώσεων, των οποίων η έναρξη του χρόνου παραγραφής είναι προγενέστερη του προηγουμένου της δημοσιεύσεως του νόμου αυτού ημερολογιακού έτους, είναι ανίσχυρη ως αντίθετη στην απορρέουσα από την αρχή του κράτους δικαίου αρχή της ασφάλειας δικαίου.
Με την απόφαση αυτή το ΣτΕ ουσιαστικά οδηγεί τη θέση στο αρχείο χιλιάδων εκκρεμών φορολογικών υποθέσεων και την μη είσπραξη χιλιάδων προστίμων. Ματαιούται, επιπλέον, η έρευνα για τις πολύκροτες υποθέσεις των λιστών Ελλήνων καταθετών του εξωτερικού, αφού αναφέρονται χρήσεις που έχουν παραγραφεί.
Τέλος, η δεκαετής παραγραφή του ν. 2238/94, εξακολουθεί να υφίσταται όταν προκύπτουν νέα στοιχεία, δηλαδή εισοδήματα που δεν έχουν δηλωθεί. Άρα, αν κάποιος έχει αναντιστοιχία δηλωθέντων μεταξύ 2000-2005, τότε οι απαιτήσεις του δημοσίου έχουν παραγραφεί, ενώ οι αξιώσεις για το 2006 παραγράφονται στις 31-12-2017.
